Dziś wchodzi w życie długo oczekiwany system kaucyjny na butelki plastikowe i puszki metalowe. To przełomowy krok w walce z zanieczyszczeniem środowiska plastikiem i metalem. Od środy, kupując napój w wybranym opakowaniu, zapłacisz dodatkową opłatę – kaucję – którą odzyskasz po oddaniu pustej butelki lub puszki do sklepu. System ma na celu zwiększenie poziomu recyklingu do 90% w ciągu najbliższych lat, zgodnie z unijnymi dyrektywami. W tym artykule wyjaśniamy, jak to działa, ile wyniesie kaucja i co to oznacza dla konsumentów.

Czym jest system kaucyjny i dlaczego go wprowadzamy?

System kaucyjny to mechanizm, w którym za zwrotne opakowania po napojach płacimy depozyt (kaucję), a odzyskujemy go po oddaniu pustego pojemnika. To rozwiązanie sprawdzone w wielu krajach, takich jak Niemcy czy Norwegia, gdzie dzięki niemu recykling osiąga choćby 98% efektywności. W Polsce, gdzie rocznie marnujemy miliony ton plastiku, system ma zmniejszyć ilość odpadów trafiających na wysypiska i do oceanów.

Wdrożenie jest odpowiedzią na unijną dyrektywę SUP (Single-Use Plastics), która nakazuje państwom członkowskim osiągnięcie wysokich wskaźników zbiórki opakowań jednorazowych. Polska, z obecnym poziomem recyklingu poniżej 50%, musi nadrobić zaległości. Operator systemu – Polski System Kaucyjny S.A. (PSK), wsparty przez największych producentów piwa – zapewni płynne funkcjonowanie. System startuje etapami: od 1 października 2025 r. dla plastiku i puszek, a butelki szklane dołączą od 1 stycznia 2026 r.

Jakie opakowania obejmuje system i ile wynosi kaucja?

Nie wszystkie butelki i puszki wejdą do gry od razu. System skupia się na tych najczęściej używanych do napojów:

• Butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów: kaucja 0,50 zł.
• Puszki metalowe o pojemności do 1 litra: kaucja 0,50 zł.
• Butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra: kaucja 1,00 zł (od 1 stycznia 2026 r.).

Opakowania objęte systemem rozpoznasz po specjalnym znaku graficznym na etykiecie – logo z informacją o wysokości kaucji obok kodu kreskowego. jeżeli butelka nie ma tego symbolu, kaucja nie została naliczona, a zwrot nie przysługuje. Takie opakowania przez cały czas segreguj do żółtego pojemnika na plastik.

Jak działa pobieranie i zwrot kaucji?

Od dziś w wszystkich sklepach sprzedających objęte napoje (nawet tych małych) kaucja będzie doliczana do ceny przy kasie – automatycznie, bez dodatkowych formalności. To oznacza, iż butelka wody za 2 zł może kosztować 2,50 zł, ale metka pokaże tylko cenę netto (bez kaucji). Kaucja to nie podwyżka, ale zwrotny depozyt.

Zwrot jest prosty i wygodny:

• Gdzie oddać? Obowiązkowo w sklepach powyżej 200 m² (np. supermarkety). Mniejsze sklepy mogą dołączyć dobrowolnie, ale te sprzedające piwo w szklanych butelkach zwrotnych muszą przyjmować opakowania szklane. Powstaną też automaty kaucyjne w galeriach handlowych i na ulicach, a gminy zorganizują punkty zbiórki.
• Co zrobić? Przynieś pustą butelkę lub puszkę (niezgniecioną, z czytelnym kodem kreskowym i znakiem kaucji). Nie potrzebujesz paragonu – to ułatwia życie i zachęca do zwrotu porzuconych opakowań.
• Jak odzyskać pieniądze? Otrzymasz gotówkę lub bon towarowy (do wyboru). Automaty wydadzą bon, który wymienisz przy kasie.

W restauracjach i barach kaucja nie jest pobierana, jeżeli opakowanie nie opuści lokalu. jeżeli weźmiesz napój na wynos, kaucja zostanie naliczona.

Korzyści dla środowiska i konsumentów

System to nie tylko obowiązek, ale szansa na realne zmiany. Oczekuje się, iż dzięki kaucji do recyklingu trafi o 30-50% więcej plastiku i metalu rocznie. Zwrócone opakowania będą czystsze i lepiej sortowane, co obniży koszty przetwarzania i zmniejszy emisję CO₂. Dla konsumentów to oszczędność: zwrot 50 gr za butelkę to np. 5 zł za skrzynkę napojów. A jeżeli zbierzesz opakowania z parku czy plaży? Odzyskasz kaucję i oczyścisz otoczenie!

Operator PSK szacuje, iż w pierwszym roku system obejmie ponad 80% rynku napojów. Producentom grożą kary za brak oznaczeń, a sklepom za odmowę przyjęcia zwrotów – do 100 tys. zł.

Co dalej? Okres przejściowy i wskazówki

Pierwsze oznaczone opakowania pojawią się stopniowo – do końca 2025 r. potrwa okres przejściowy, by uniknąć chaosu. Nie zgniataj butelek ani puszek przed zwrotem, bo uszkodzony kod kreskowy uniemożliwi odczyt. jeżeli masz wątpliwości, sprawdź stronę gov.pl lub polskisystemkaucyjny.pl.